12 Haziran 2019 In Burun, Genel By admin

Hapşırma ve Hapşırma ile İlgili Merak Edilenler

Hapşırma Nedenleri Nelerdir?

Hapşırma, genellikle burun mukozasını tahriş eden ya da irritasyon yaratan yabancı partiküllerin yol açtığı, akciğerlerden burun ve ağza doğru havanın istem dışı püskürtülmesi olayıdır. Hapşırma, parlak ışığa maruz kalma, ani sıcaklık değişimi, alerjen maddelere temas ya da viral enfeksiyonların başlangıç döneminde görülebilir. Üst solunum yolu enfeksiyonları ve alerjik rinitte hapşırma atakları görülebilir. Derin uyku esnasında, hapşırma refleks sinir yolları uyarılamadığından hapşırma görülmez. Aynı şekilde parlak ışık da hapşırmayı farklı bir mekanizma ile kolaylaştırır. Bazı bireylerde, aşırı yemek yeme sonrası ya da cinsel uyarılma esnasında da hapşırma atakları görülebilir.

Nasıl Hapşırırız?

Yabancı partiküller, allerjenler ve diğer dış uyaranlar burun içerisinden geçerken, burun mukozasına ulaşmadan önce burun içerisindeki kıllara temas eder. Histamin salglanmasına neden olan bu durum, burun içerisindeki sinirlerin uyarılmasına neden olur. Uyarılan sinirler aracılığı ile beyine sinyal gönderilir. Beyinden Trigeminal sinir ağı yoluyla hapşırma başlatılır. Beyinden gelen sinyallerle yutak ve nefes borusunu çevreleyen kaslar çalışır, burun ve ağız içi boşluğunda maksimum açılma ortaya çıkar. Hapşırma refleksine yüz, boyun ve göğüs boşluğu kasları da katılır. Hapşırma esnasında göz kapağı da kapanır. Hapşırma esnasında yumuşak damak ve küçük dil aşağıya doğru inerken; dil kökü yukarıya doğru yönelir. Bu şekilde ağız bölgesi hava pasajı kapanırken; burun pasajı açık kalır ve akciğerlerden gelen basınçlı hava burun yoluyla çıkar. Burun yoluyla alınan alerjen, partikül ve yabancı maddeler uzaklaştırılır. Hapşırma esnasında ağız açılırsa, damak alçalması ve dil kökü yükselmesi tam olarak yapılamayacağından, burundan çıkan hava basıncı azalmaktadır.

Art Arda Uzun Süre Hapşırmak Tehlikeli Mi?

Hapşırma, burun içerisindeki zararlı olabilecek partiküllerin ve mikropların dışarıya doğru basınçlı hava ile atılmasını sağlamaktadır. Sağlıklı insanlarda hapşırmanın sağlık açısından riski yoktur. Özellikle alerjik rinitli insanlarda art arda hapşırma atakları görülebilmektedir.

Hapşırma esnasında büyüklüğü 0.5 – 5 µm arasında değişen enfeksiyöz partiküller çok hızlı bir şekilde saçılmaktadır. Bu şekilde dış ortamda bulunan insanlara üst solunum yolu enfeksiyonu bulaşabilmektedir. Özellikle kan basıncı yükselmesinin riskli olduğu kap damar cerrahisi, beyin damar cerrahisi ve benzeri ameliyatlar yapılmış bireylerde, hapşırma esnasında ağız ve burnun bölgesinin kapatılması ani kan basıncı değişikliklerine neden olarak sorun yaratabilir. Bunun dışında hapşırmaya bağlı bel ve boyun fıtığı ortaya çıkabileceği de bildirilmiştir.

Hapşırma esnasında beyin ve kalp damarları genişler, akciğerlerdeki ölü hava boşluğu (rezidüel volüm) dışarıya atılır. Kalbin gevşeme fazı (diyastol)sonrasındaki dinlenme dönemi birkaç millisaniye uzayabilir. Bu dönmede sanki kalp çok kısa bir şekilde edinlenmiş gibi olur. İnsanlara hapşırdıktan sonra ‘çok yaşa’ deme adetinin kökeni Hıristiyanların ‘God bless you’ yani ‘Tanrı seni takdis etsin’ veya Tanrının hayır duası üzerinde olsun’ cümlesine dayanmaktadır. Altıncı yüzyılda hapşıranlara vücutlarındaki şeytanı attıkları için tebrik anlamında söylenen bu söz büyük veba salgını başlayınca Papa tarafından söylenmesi zorunlu kılındı ve kanunlaştırıldı.

Hapşırma atakları olan insanlarda, hapşırma ataklarını azaltmak için allerjenlerin bulunduğu tozlui deterjanlı, kokulu, endüstriyel atıkların bulunduğu ortalardan kaçınma, ani ısı ve ışık değişikliklerinden kaçınılması, burun içerisinin tuzlu sularla yıkanması ve allerji tedavisi faydalı olabilir. Hapşırma atağı başlarken burun kanatları yavaşça sıkılarak masaj yapılabilir ancak buna rağmen atak başladıysa burun kanadı serbest bırakılmalıdır.

Hapşırırken Kalbin Durduğu Doğru Mu?

Hapşırma esnasında karın bölgesinde ve daha sonrada beyin bölgesinde ciddi basınç artışı ortaya çıkar. Bu basınç nedeniyle hapşırma esnasında, kalp ve beyin damarlarında genişleme ortaya çıkar. Kalp sanki çok kısa bir süre için duruyormuş gibi kalbin gevşeme fazı sonrasındaki dinlenme süresi uzar. Bu durum normal hapşırma refleksi için geçerlidir ve sağlık açısından faydalıdır. Hapşırma esnasında nefesin tutulması bu basıncın çok daha fazla yükselmesine ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.

Bunların dışında, normal hapşırık refleksinde, dil kökü yükselerek ve yumuşak damak bölgesi de alçalarak, akciğerden gelen havanın basınçlı bir şekilde buruna doğru yönelmesi sağlanır. Hapşırma esnasında, gözyaşı, sinüs ve burun kanalları açılır. Vücuda burun yoluyla giren yabancı partiküllerin yüksek hızla yeniden çevreye saçılması sağlanır.

Hapşırmak İçin Neler Yapabiliriz?

Bazen hapşırık refleksi başlasa da hapşırma tamamlanamayabilir. Örneğin karanlıktan ışıklı ortama ya da soğuktan sıcak ortama çıkıldığında hapşırma refleksi uyarılabilir. Bu durumda hapşırma çabası gerekli değildir. Ancak, hapşırma atağı başladığında ışığa bakmak ya da sıcak ve aydınlık bir ortama gitmek hapşırma atağının tamamlanmasını sağlayabilmektedir. Hapşırmaya yatkınlığın da genetik bir özellik olduğu düşünülmektedir. Bazı insanların hapşırma refleksinin daha zor ortaya çıktığı savunulmaktadır. Bu durum bir hastalık değildir.

Hapşırık Geldiğinde Nasıl Engelleyebiliriz?

Normalde hapşırma, vücudumuzun dış ortamda bulunan partikül, mikrop, alerjenlere karşı bir savunma sistemidir. Doğru bir şekilde hapşırılması kalp, damar sistemi için faydalıdır ve burun-sinüs yollarının temizlenmesi için önemlidir. Hapşırık geldiğinde durdurulması konusu ile ilgili bilimsel bir yöntem tanımlanmamıştır. Hapşırık refleksinin başlangıcında, hastanın burun orta kısmı ve uç bölgesinin sıkılabilir. Buna rağmen hapşırma başladıysa burnun açılmadır. Konsantrasyonun dağıtılması gibi çeşitli tartışmalı öneriler mevcuttur.

Güneşe Ya Da Işığa Bakınca Neden Hapşırırız?

Işığa maruz kalmak farklı mekanizmalarla hapşırma refleksini arttırabilir. Işığa maruz kalındığında hapşırmadan sorumlu sinirsel iletim hızlanmaktadır. Bununla birlikte, burnumuz, genital organlar gibi erektil dokular içermektedir. Karanlık bir ortamdan güneş ışığı olan bir ortama geçildiğinde, bu durum güneş alerjisi ya da ışığın yarattığı iyi ruh hali, mutluluk ve haz duygusu ile tetiklenen hapşırık ataklarına bağlı olarak hapşırma refleksi ortaya çıkabilmektedir.

Parlak ışığa maruz kalma beyinde hapşırık reflesinin sinirsel uyarımını kolaylaştırmaktadır. Toplumdaki bireylerin %18-35’ inde parlak ışığa maruz kalma ile hapşırık ataklarının başlaması, otozomal dominant kalıtımla geçen bir yatkınlıktır.

Hapşırmanın Zararı Var Mı?

Hapşırma esnasında karın bölgesi ve kafa bölgesindeki kan basıncı artar. Hapşırma esnasında, burun mukozasını tutan bir enfeksiyon hastalığı ya da alerjik enflamasyon varlığında burun damarları kan basıncı değişikliklerine daha hassastır. Bu durumda hapşırma esnasında burun kanaması başlayabilir. Böyle bir durumda burunun içerisinin soğuk sularla yıkanması önerilmektedir. Burun ameliyatları sonrasında konulan tampon ve benzeri materyaller de irritasyon ile hapşırma atağını başlatabilir ve artan basınçla burun kanamasını başlatabilir. Bunun dışında, hapşırma esnasında, ağız ve burun bölgesinin tam olarak kapatılmaya çalışılması bu basınç değişliklerinin çok daha fazla olmasına neden olarak; özellikle kafa içi cerrahi işlem yapılmış ya da anevrizmaları olan insanlarda, karın içi cerrahi işlem yapılmış hastalarda, kalp damar cerrahisi yapılmış hastalarda kanama ataklarını başlatabilir. Yine şiddetli hapşırık atakları esnasında bel ve boyun fıtıklarının görülebileceği bildirilmiştir. Hapşırma esnasında ağzın açılması bu basınç yükselmesini azaltır.

Hapşırığı Tutmak Zararlı Mıdır?

Hapşırma esnasında ağız ve burun havayollarının kapatılması, normalde kafa içi ve karın içi basınç yükselmelerini çok fazla arttırabilir ve bu durumda farklı doku ve oranlarda olumsuz etkilenmeler ortaya çıkabilir. Kafa içerinde anevrizma ya da damar anomalisi olanlarda, daha önceden beyin kanaması geçiren hastalarda, kanama bozukluğu olan hastalarda, kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalarda, kafa içi ve kalp-damar sitemi ile ilgili ameliyat yapılmış olan hastalarda, hapşırma esnasında ağız ve burnun kapatılması kanama atağını başlatabir. Bu hastaların ağız açık olarak hapşırması, akciğerlerden gelen havanın ağızdan da çıkarak daha az basınçla uzaklaşmasını sağlamaktadır. Hapşırma dış ortam havasındaki, zararlı partiküllere karşı geliştirilen faydalı bir reflekstir.

Toz Ya Da Polenler Neden Hapşırığa Neden Olur?

Burun içerisinde giren hava dönerek geriye doğru ilerler. Özellikle burun etlerine çarparak burun içerisinde havanın nemlendirilmesi, arıtılması, ısıtılması ve basınçlı bir şekilde akciğere doğru gönderilmesi sağlanır. Burun havasında toz ya da alerjen maddeler bulunduğunda, burun içerisini kaplayan mukozada bulunan bağışıklık sisteminin savunma hücreleri tarafından burun akıntısı, hapşırma ve gözlerde sulanma gibi belirtilere neden olan histamin salgılanır. Tipik olarak alerjenlerin bulunduğu ortamlarda hapşırma atakları artar ve bu ortamdan uzaklaşıldığında hapşırma atakları azalır. Temas sıklığı arttıkça ataklar hapşırma ataklarının sıklığı artabilir. Hapşırma atakları bu toz ve alerjenlerin akciğerlere ilerlememesi için koruyucu bir rol oynayabilir.

Alerjik Hapşırık Nasıl Durdurulur?

Allerjik rinite bağlı hapşırma ataklarında öncelikle alerjen temasından kaçınma ilk önlemdir. Tozlu ,şlerden çalışanlar için maske kullanma ve burun içerisinin tuzlu sularla yıkanması faydalı olabilir. Bunun dışında hapşırma ve beraberinde bulunan semptomlara göre tedaviler verilebilmektedir. Bunlar, antihistaminik ilaçlar, lökotrien reseptör antogonistleri, nazal steroidler ve nadiren de sistemik kortizon tedavisini içermektedir. Allerkik rinit mevsimsel ve yıl boyu süren (perennial) olamk üzere iki ayrı formda görülür. Allerjik rinitin bilinen kesin küratif tedavisi yoktur. Allerjen spesifik tedavi ya da immünoterapi de alerjik rinit tedavisinde kullanılmaktadır.

Hapşırmak Beyin Kanamasına Yol Açabilir Mi?

Daha önce beyin kanaması geçirmiş olan, kanama bozukluğu olan, kan sulandırıcı kullanan, kafa içerisinde kanamaya meyilli damarsal anomali, vaskülit ya da anevrizmaları olan insanlarda çok nadir de olsa hapşırmaya bağlı beyin kanamalı görülebilir. Hapşırma atağı esnasında, ağız ve burun bölgesinin sıkı bir şekilde kapatılması, karın içi ve kafa içi basıncı abartılı bir şekilde arttırabilir ve bu kanama olasılığını arttırabilir. Hapşırma esnasında, ağzın açılması, akciğerlerden gelen havanın dar burun kanalı yerine ağız içerisine yönelmesini sağlayarak oluşabilecek basıncın azalmasını sağlayabilir. Hapşırma, burun ve sinüs yollarının temizlenmesi için faydalı bir reflekstir.

Hapşırmak Düşüğe Neden Olabilir Mi?

Normal bir gebelik sürecinde hapşırmanın bebeğe zararı yoktur. Rahim ağzında deformasyon ya da normalden fazla açıklık olan hastalarda, sık hapşırmanın düşük riskini arttırabileceği savunulmaktadır. Bunun dışında hamile hastaların, hapşırma esnasında özel bir önlem almalarına gerek yoktur ancak doğum zamanı yakın olan gebelerin ağız ve burun bölgesini sıkı bir şekilde kapatmaları karın içi basıncı çok yüksek seviyelere arttırarak sorun yaratabilir.

No Comments

Your email address will not be published.